Stop! Zeven tips om je grenzen aan te geven.
Als er iets is wat veel zorgprofessionals moeilijk vinden, dan is het wel hun eigen grenzen aangeven.
Heel vaak loopt men net even te lang door. Er is altijd nog wel ergens een beetje rek in het ‘elastiek van wat je aankunt’, en voor veel zorgprofessionals lijkt dat elastiek oneindig rekbaar. Ik weet er alles van, ik was ook een zorgprofessionals die het moeilijk vond om nee te zeggen. Zeg maar eens nee tegen iemand die jouw hulp nodig heeft. Kap maar eens een gesprek af met iemand die duidelijk om een praatje verlegen zit, en zijn/haar hart bij je lucht. De zorgprofessional heeft het er maar moeilijk mee. Ik merk dat tijdens de trainingen die ik geef; het thema grensoverschrijdend gedrag komt altijd aan de orde, altijd!
Maar als je elastiek te vaak uitrekt, dan is op een dag de rek er uit en loop je regelrecht tegen een burn-out aan. Veel zorgprofessionals geven grensoverschrijdend gedrag aan als mede veroorzaker van hun burn-out.
Door zelf je grenzen beter aan te kunnen geven, kun je goed met grensoverschrijdend gedrag omgaan. Het is echt zo simpel, maar ja: hoe doe je dat? Het begint met te ontdekken waar voor jou de grens ligt.
Subjectief
Een grens is iets subjectiefs, je kunt niet in een boek lezen waar de grens ligt voor de zorgprofessional. Je zult je eigen grenzen moeten ontdekken en hiernaar luisteren. Over je grens gaan is niet zo heel moeilijk, ervoor zorgen dat je het niet doet is veel lastiger.
Wat voor de een nog toelaatbaar is, is voor de ander teveel. Dat wil niet zeggen dat je altijd en overal binnen je grens dient te blijven. Je kunt gerust een keer de grens een beetje oprekken en iets meer van jezelf vragen dan je anders zou doen. Neemt niet weg dat je op moet letten dat je dit maar zo af en toe doet. Structureel over je grens gaan levert je een burn-out op, af en toe de grens wat oprekken levert je misschien wel meer durf en kennis op.
Kwestie van balans
Zoals bij veel dingen is ook hier het vinden van de juiste balans belangrijk. Binnen je team praten over grenzen en hoe je daar individueel, maar ook als team, mee om wilt gaan is net zo belangrijk. Je leert begrip te krijgen voor elkaars grenzen en je kunt elkaar helpen om de grens een beetje op te rekken waar dat gewenst is. Of om juist de grens duidelijker aan te geven waar dat van jullie gevraagd wordt. Naast het bespreken in je team is er ook al veel dat je zelf kunt doen wanneer je merkt dat je snel over je grenzen heen gaat. Hier zijn alvast een aantal praktische tips waar je mee aan de slag kunt.
1. het begint altijd bij jezelf. Ontdek wat je wilt en wat je niet wilt en neem dat serieus! Leer om goed naar jezelf te luisteren, naar de signalen van je lichaam. Ben je moe? Zeg eens een afspraak af en ga eerder naar bed om uit te rusten.
2. gebruik de ik-boodschap. Wanneer je je grens aangeeft, zeg dan: Ik vind dit niet prettig. Hierbij laat je duidelijk merken dat het om jouw grens gaat en dat je daar naar luistert.
3. neem een time-out. Gun jezelf bedenktijd als dat nodig is. Zeg: ik wil hier even over nadenken. En geef aan wanneer je erop terugkomt. Zo heb je tijd om een weloverwogen beslissing te nemen. Je nee is meer overwogen, maar als je besluit om ja te zeggen is dit meer waard, omdat je er ook echt zelf voor gekozen hebt.
4. denk even mee voor een alternatief. Jij zegt nee, maar dat betekent niet dat je niet mee kunt denken of er meer mogelijkheden zijn om het probleem om te lossen. Vaak is er ook een alternatief dat net zo goed werkt.
5. probeer het van de andere kant te bekijken. Wanneer iemand je iets vraagt wat je niet wilt, en je durft geen nee te zeggen, bekijk het dan eens van de andere kant. Als jij iemand iets zou vragen en diegene zegt nee, zou je dat accepteren? Bedenk dat de ander het ook zal accepteren als jij een keer nee zegt.
6. neem de regie. Door zelf de regie te nemen, bijvoorbeeld bij langdradige gesprekken, hou je de touwtjes in handen. De regie nemen doe je door je proactief op te stellen; ik ga u onderbreken, ik ga u een paar vragen stellen, ik ga nu het gesprek afronden. Voor menig zorgprofessionals komen deze zinnen een beetje kattig over, maar wanneer je toon rustig en vriendelijk is zal dat niet zo worden geïnterpreteerd door de ander. Vaak zijn diegenen die lang van stof zijn ook niet zo goed met grenzen. Dus neem de regie.
7. maak afspraken met jezelf en hou je daar aan. Wanneer je bijvoorbeeld weet dat je het nodig hebt om tenminste 1 dag in de week helemaal voor jezelf te hebben, maak daar met jezelf een afspraak over en hou je daar aan. Op deze manier neem je jezelf en dus ook je eigen grenzen serieus, en dat helpt je enorm bij het opkomen voor jezelf.
Nooit meer JA?
Je grens aan kunnen geven wil helemaal niet zeggen dat je het woord JA uit je woordenboek schrapt. Het gaat er om dat je met meer respect naar jezelf luistert, en ervoor zorgt dat je niet leegloopt op je werk. Je grens aan kunnen geven is een teken dat je goed voor jezelf kunt zorgen. Goed voor jezelf kunnen zorgen is een voorwaarde om goed voor een ander te kunnen zorgen.