Een paar jaar geleden vroeg ik de deelnemers van een training om na de lunch in hun eentje een half uur te gaan wandelen. Meteen kwamen de vragen: ‘wat is daar het nut van? Moet het per se alleen zijn? Waar moet ik naar toe wandelen’? Ik kon me die vragen wel voorstellen, maar ik zei: ‘Dat is niet van belang, het gaat er om dat je even alleen bent en wandelt. Een moment van zen. Niets hoeft, niets moet, gewoon zijn wie je bent. Alles is goed’.
Men ging op weg, en na een half uur zag ik hen een voor een terug komen. Het was alsof er een lijstje werd afgevinkt: ‘half uurtje gewandeld, CHECK. Wat gaan we nu doen?’
In de evaluatie werden alle onderdelen van de training positief beoordeeld, behalve die wandeling in je eentje; dat vond men een overbodige opdracht.
Zorgprofessionals zijn doeners
De meeste zorgprofessionals zijn doeners, we onderscheiden ons in ons vermogen om veel af te werken in korte tijd. En dat gaat heel lang, heel goed, daar ben ik van overtuigd. Maar ondertussen verwerken we een enorme hoeveelheid informatie op een dag. De wereld is letterlijk sneller geworden. Er moet steeds meer in steeds minder tijd. En je zult hier mee om moeten gaan, of je het nu leuk vindt of niet. Ik zie heel veel zorgprofessionals nog maar wat harder werken, nog maar wat langer door gaan, terwijl dit niet veel meer oplevert dat een burn-out of verlies van kwaliteit.
Aandacht is het sleutelwoord, om zowel prettig te werken als ook om goede kwaliteit te kunnen blijven bieden. Maar, is vaak de gedachte, aandacht kost tijd en tijd is nu precies iets wat we niet hebben.
Momenten van ZEN
Ik volg op dit moment een cursus over Tijdsurfen. De maker van de cursus is Paul Loomans, hij is zen monnik en bedacht het begrip Tijdsurfen. In zijn cursus heeft hij het over het inbouwen van een witje tussen twee taken in. Ik vind het een mooi begrip; een witje. Voor acteurs is dit een bekend begrip. Een witje is een korte stilte tussen twee teksten in, een moment van stilte, een moment waarin er iets moois kan ontstaan.
De Japanners hebben ook een naam voor een moment van ‘gevulde leegte’. Zij noemen het een MA. Zo noemen zij de ruimte in een leeg glas, een ma. En is de ruimte tussen een openstaand raam en het venster ook een ma. Wanneer je een ma inbouwt tussen twee taken in, zul je na verloop van tijd merken dat dit je enorm veel kan opleveren.
Het werkt pas wanneer je je aandacht erbij houdt
Zomaar even stil zijn, hoe je het ook noemt, is niet genoeg. Dan wordt het een taak op een doe lijstje dat je afvinkt nadat je het uitgevoerd hebt. Het sleutelwoord is aandacht. Een stilte is pas mooi wanneer zij wordt opgemerkt en wanneer je haar de ruimte geeft om er te zijn. Wanneer je regelmatig met aandacht een witje inbouwt gedurende je werkdag, zul je merken dat je met meer ontspanning, meer aandacht en meer opmerkzaamheid aanwezig bent. Je krijgt meer grip op je werk en je taken.
Dat betekent niet direct dat je vertraagt en dus langzamer gaat werken. Wellicht dat je tempo iets omlaag gaat, maar de kwaliteit van je werk gaat omhoog. Een witje inbouwen kan je helpen om iets te verwerken en af te ronden, zodat je het volgende met aandacht kunt starten.
Handen wassen
Op LinkedIn had ik een mooie uitwisseling met een kinderarts over dit onderwerp. Hij schreef dat hij het soms lastig vond om snel te schakelen tussen twee consulten in. Wat ik me zeer goed kan voorstellen. Hij heeft dagelijks te maken met zware dilemma’s en zeer zieke kinderen, afgewisseld met heel andere problemen die ook om volledige aandacht vragen.
Hij schreef dat hij altijd na een consult zijn handen wast. Ik stelde hem voor om van dat handen wassen een ritueel te maken waarin hij, in stilte, het afgeronde consult met het water kon loslaten, om zich daarna in stilte voor te bereiden op het volgende consult. Hij vond dat een goed idee en ging het zeker uitproberen.
En zo eenvoudig kan het zijn. Tijdens het handen wassen, tijdens het koffiedrinken, tijdens de lunch. Neem een ma, sluit in gedachten het voorgaande af, wees stil en richt je daarna op dat wat komen gaat. Met oprechte aandacht.
Zo help je jezelf om los te laten en om nieuwe energie op te doen, al is het maar drie minuten.
Wees je daarbij bewust van je handelingen, van je lichaam, en hoe je je voelt.
Momenten van ZEN tijdens je werk, ze zouden zomaar onmisbaar kunnen worden.
Wil je meer weten over Tijdsurfen? Kijk op De stress ontknoping of bestel het boek ‘Ik heb de tijd’ van Paul Loomans.
Deze blog verschijnt ook op het online platform Nursestation waar ik maandelijks een column voor schrijf.